Een boom kappen, een speelbos aanleggen, everzwijnen bejagen, bouwen… Voor heel wat activiteiten in openlucht is er een vergunning nodig. Wij voorzien info en adviezen voor ambtenaren die vergunningsaanvragen behandelen.
De rol van Natuur en Bos in vergunningen
Bij de behandeling van een vergunningsaanvraag spelen heel wat aspecten mee. Natuur en Bos verschaft vergunningverleners zoals omgevingsambtenaren de nodige informatie om af te wegen of een bepaalde activiteit negatieve gevolgen zal hebben voor de natuur. Zo kunt u als bevoegde ambtenaar een weloverwogen beslissing nemen, rekening houdend met de lokale belangen. Onze teksten met aandachtspunten, effecten en eventuele maatregelen mag u in een vergunning verwerken. Zo zetten we maximaal in op ondersteuning en ontzorging van de lokale besturen.
Advies vragen
Voor enkele bijzondere gevallen is het verplicht om advies in te winnen bij Natuur en Bos. Dat is het geval voor stedenbouwkundige vergunningsaanvragen die aan (minstens) een van de volgende voorwaarden voldoen:
- De gevraagde activiteiten zullen plaatsvinden in een ruimtelijk kwetsbaar gebied
- De gevraagde activiteiten zullen plaatsvinden in een park of bos
- De aangevraagde activiteit is een wijziging van een klein landschapselement in agrarisch gebied (omgevingsvergunning voor vegetatiewijziging)
- De gevraagde activiteiten hebben gevolgen voor het Vlaams Ecologisch netwerk (VEN) of de Speciale Beschermingszones (SBZ)
- De gevraagde activiteiten hebben gevolgen voor verboden te wijzigen vegetatie of landschapselementen.
Hoe verloopt een vergunningsaanvraag?
Omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen
Een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen doorloopt verschillende fasen:
- De projectleider stelt een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen op.
- De vergunningsaanvraag wordt ingediend bij de bevoegde vergunningverlener. In de meeste gevallen is dat de gemeente.
- Het lokale bestuur is altijd het eerste aanspreekpunt.
- De gemeente bekijkt of het project volledig is en verklaart het ontvankelijk. Vervolgens wordt bekeken of de gevraagde activiteiten een effect zullen hebben op de natuurwaarden.
- Vallen de geplande activiteiten onder een van de vijf voormelde bijzondere gevallen (zie hierboven)? Dan moet Natuur en Bos een advies geven. Ga naar stap 5
- Vallen de geplande activiteiten niet onder de types in het schema, dan neemt de vergunningverlener zelf een beslissing. Ga naar stap 6.
- De gemeente vraagt advies aan Natuur en Bos.
- Natuur en Bos stuurt het advies naar de gemeente, die het meeneemt in de afweging om al dan niet een vergunning toe te kennen. Er zijn drie adviezen mogelijk.
- Gunstig: de aanvraag krijgt een positief advies.
- Gunstig onder voorwaarden: de vergunningverlener moet het advies in overweging nemen en motiveren waarom hij het al dan niet volgt. Bij direct werkende normen kan de vergunningverlener niet aan het advies voorbij gaan. (Direct werkende normen zijn bepalingen die vanuit de wetgeving moeten opgevolgd worden en waaraan dus in de afweging om tot een beslissing te komen voldaan moet worden.)
- Ongunstig: de vergunningverlener moet het advies in overweging nemen en motiveren waarom hij het al dan niet volgt. In de meeste gevallen wordt het advies overgenomen. Bij direct werkende normen kan de vergunningverlener niet aan het advies voorbij gaan.
- De gemeente deelt het besluit mee aan de aanvrager.
Vergunning in agrarisch gebied
Voor vergunningen in agrarische gebieden maakt Natuur en Bos geen inschatting van de gevolgen voor de natuurwaarden. De vergunningverlener verifieert zelf of de aanvrager minimaal aan de zorgplicht voldoet en of er geen vermijdbare schade zal optreden. Natuur en Bos ondersteunt vergunningverleners wel bij het afwegen van de argumenten voor en tegen een vergunning.
Adviezen op basis van natuurtoets en standstillprincipe
Het Vlaamse natuurbeleid wil het milieu in Vlaanderen beschermen, ontwikkelen, beheren en herstellen. De adviezen van Natuur en Bos kaderen altijd binnen de Vlaamse natuurwetgeving, waaronder het Natuurdecreet. Dat heeft gevolgen voor de slaagkansen van een vergunningsaanvraag.
Slechter mag niet
Het uitgangspunt van het Vlaamse natuurbeleid is het standstillprincipe: de kwaliteit en kwantiteit van de natuur in Vlaanderen mogen er zeker niet op achteruit gaan. Twee instrumenten ondersteunen dit beginsel:
- Zorgplicht: iedereen moet zorg dragen voor de natuur, zodat er geen vermijdbare schade wordt toegebracht. Is er toch schade, dan moet die hersteld worden.
- Ecologische mitigatie of compensatie: als schade echt niet vermeden kan worden, moet men kijken of er maatregelen mogelijk zijn om de natuurschade te mitigeren of te compenseren. Na het kappen van een rij bomen worden bijvoorbeeld nieuwe bomen aangeplant. De kosten daarvan liggen volledig bij de aanvrager.
Uit die principes volgt het integratiebeginsel: alle beslissingen van lokale overheden moeten onderzocht worden op hun effecten voor het milieu. Zo gaan milieu en natuur ook in andere maatschappelijke domeinen een rol spelen. Ook vergunningsaanvragen moeten een beschrijvende nota bevatten waarin de mogelijke effecten op de natuur worden uitgelegd. Dat kunnen directe gevolgen zijn, zoals het verlies van een boom, of indirecte gevolgen, zoals verdroging door grondwaterwinning. De nota motiveert de aanvraag, legt uit hoe de werken uitgevoerd zullen worden en stelt milderende en/of compenserende maatregelen voor.
Natuurtoets
In bepaalde gevallen moet een vergunningverlener advies vragen aan Natuur en Bos. Wordt er een advies gevraagd, dan voert Natuur en Bos een natuurtoets uit. Aan de hand van de beschrijvende nota, bijkomende informatie (bijvoorbeeld een biologische waarderingskaart) en eventueel een plaatsbezoek bekijken we of de geplande werken geen vermijdbare schade toebrengen aan de natuur.
Een biologische waarderingskaart geeft aan welke vegetaties en kleine landschapselementen er op een bepaald perceel staan en hoe waardevol die zijn. U kunt eruit afleiden welke elementen u wel of niet mag wijzigen. De biologische waarderingskaarten van Vlaanderen zijn verzameld op www.geopunt.be.
Als de geplande werken toch vermijdbare schade toebrengen, dan moet de vergunning geweigerd worden of moeten er voorwaarden worden opgelegd om de schade zoveel mogelijk te voorkomen, te beperken en/of te herstellen. Dat is een gevolg van het standstill-principe. Eventuele maatregelen die worden opgelegd om de natuurwaarden te behouden zijn bindende voorwaarden om de vergunde activiteit te mogen uitvoeren.
Beslissing
De gemeente neemt het advies van Natuur en Bos op in haar uiteindelijke beslissing over de aanvraag. In de meeste gevallen wordt het advies gevolgd. Als een ongunstig advies van Natuur en Bos niet wordt gevolgd, moet de gemeente uitdrukkelijk kunnen aantonen dat er toch geen vermijdbare schade zal ontstaan.
