Afbeelding
Elke Vlaming moet sowieso rekening houden met de natuur in zijn of haar omgeving. In het VEN gelden daarnaast een aantal extra algemene voorschriften. Die maatregelen bieden VEN-gebieden een bijkomende basisbescherming. In bepaalde gevallen kunnen ontheffingen gegeven worden op de beschermingsvoorschriften. De uitvoering van activiteiten is onderworpen aan een bijzondere afwegingsprocedure, de verscherpte natuurtoets.
Spelregels VEN, IVON en natuurrichtplan
Spelregels VEN
Het VEN is de ruggengraat van de natuurlijke structuur en bestaat uit gebieden met een hoge natuurkwaliteit. Om die kwaliteit te behouden, te ontwikkelen en te versterken zijn algemene beschermingsmaatregelen en specifieke maatregelen per gebied noodzakelijk.
De bestaande rechten van eigenaars en gebruikers worden zoveel mogelijk behouden. Bovendien worden er financiële middelen vrijgemaakt voor de ondersteuning van eigenaars en gebruikers in het VEN.
In het VEN geldt een recht van voorkoop voor de Vlaamse overheid. De VLM-Vlaamse Grondenbank moet daarom van een verkoop van onroerende goederen op de hoogte worden gebracht. Als de Vlaamse overheid dit recht uitoefent, verwerft zij in de plaats van de kandidaat-koper de aangeboden onroerende goederen. De Vlaamse overheid koopt dan tegen de prijs en de voorwaarden van de kandidaat-koper.
Spelregels IVON
In natuurverwevingsgebieden en natuurverbindingsgebieden kan de natuur duurzaam in stand gehouden worden zonder dat dat zware gevolgen heeft voor andere functies zoals landbouw, bosbouw of recreatie. Deze functies verdringen op hun beurt de bestaande natuurwaarden niet. De overheid zal daarom ten aanzien van de eigenaars en grondgebruikers in deze gebieden enkel stimulerende maatregelen nemen, buiten de algemeen geldende bepalingen zoals bijvoorbeeld de natuurvergunning. Ook dit kan worden geconcretiseerd in een natuurrichtplan.
Natuurrichtplan
In het VEN gelden een aantal algemene beschermingsvoorschriften. Het doel daarvan is minstens de bestaande natuurkwaliteiten van het gebied te behouden. Deze maatregelen zijn vandaag al van kracht. Het Natuurdecreet voorzag tevens dat in een natuurrichtplan maatregelen, in samenspraak met gebruikers en eigenaars, op maat van het gebied kunnen worden afgesproken om de bijzondere natuurwaarden van elk VEN-gebied te beschermen en te ontwikkelen.
Het VEN is de ruggengraat van de natuurlijke structuur en bestaat uit gebieden met een hoge natuurkwaliteit. Om die kwaliteit te behouden, te ontwikkelen en te versterken zijn algemene beschermingsmaatregelen en specifieke maatregelen per gebied noodzakelijk.
De bestaande rechten van eigenaars en gebruikers worden zoveel mogelijk behouden. Bovendien worden er financiële middelen vrijgemaakt voor de ondersteuning van eigenaars en gebruikers in het VEN.
In het VEN geldt een recht van voorkoop voor de Vlaamse overheid. De VLM-Vlaamse Grondenbank moet daarom van een verkoop van onroerende goederen op de hoogte worden gebracht. Als de Vlaamse overheid dit recht uitoefent, verwerft zij in de plaats van de kandidaat-koper de aangeboden onroerende goederen. De Vlaamse overheid koopt dan tegen de prijs en de voorwaarden van de kandidaat-koper.
- Lees meer over het recht van voorkoop op de website van VLM
Spelregels IVON
In natuurverwevingsgebieden en natuurverbindingsgebieden kan de natuur duurzaam in stand gehouden worden zonder dat dat zware gevolgen heeft voor andere functies zoals landbouw, bosbouw of recreatie. Deze functies verdringen op hun beurt de bestaande natuurwaarden niet. De overheid zal daarom ten aanzien van de eigenaars en grondgebruikers in deze gebieden enkel stimulerende maatregelen nemen, buiten de algemeen geldende bepalingen zoals bijvoorbeeld de natuurvergunning. Ook dit kan worden geconcretiseerd in een natuurrichtplan.
Natuurrichtplan
In het VEN gelden een aantal algemene beschermingsvoorschriften. Het doel daarvan is minstens de bestaande natuurkwaliteiten van het gebied te behouden. Deze maatregelen zijn vandaag al van kracht. Het Natuurdecreet voorzag tevens dat in een natuurrichtplan maatregelen, in samenspraak met gebruikers en eigenaars, op maat van het gebied kunnen worden afgesproken om de bijzondere natuurwaarden van elk VEN-gebied te beschermen en te ontwikkelen.
Basisbescherming voor de natuur
De basisbescherming van het VEN is erop gericht om de bestaande natuurwaarden te behouden.
De principes voor de bescherming van de natuurwaarden binnen het VEN zijn:
Tot slot geldt in het VEN een verscherpte natuurtoets. Daarmee moet nagegaan worden of een activiteit onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur in het VEN kan veroorzaken. Onvermijdbaar wil zeggen dat er geen alternatief bestaat waardoor de schade niet optreedt. Onherstelbaar houdt in dat de uitvoering van de activiteit leidt tot een verlies aan natuurwaarden dat niet te herstellen is. Enkel in uitzonderlijke gevallen kan, bij afwezigheid van een alternatief, dergelijke activiteit toch worden toegelaten of uitgevoerd. In dat geval dienen alle schadebeperkende en compenserende maatregelen genomen te worden.
De principes voor de bescherming van de natuurwaarden binnen het VEN zijn:
- Bemesting mag en kan volgens hetgeen is vastgelegd in het Mestdecreet
- Bestrijdingsmiddelen mogen enkel ingezet worden indien ontheffing op het bemestingsverbod is gegeven vanuit het Mestdecreet
- Het bestaande landschap krijgt extra bescherming. Het omvormen van akkerranden, bermen, bomenrijen… die mee het landschap vorm geven, is niet mogelijk in het VEN.
- In het VEN mogen vegetaties en kleine landschapselementen niet worden gewijzigd. Dat betekent dat bijvoorbeeld duinen, heiden, moerassen, vennen, poelen, holle wegen en bronnen beschermd zijn. De graslanden zijn een speciaal geval. De soortenrijke graslanden (de historisch permanente graslanden) zijn sowieso volledig beschermd. De typische permanente graasweides uit de landbouw mogen niet worden omgezet in akkers.
Permanent wil zeggen dat ze minimaal vier jaar onafgebroken als graasweide hebben gediend. - Binnen het VEN kiezen we resoluut voor een duurzaam beheer van alle bossen. We stimuleren maximaal de opmaak van natuurbeheerplannen volgens de criteria geïntegreerd natuurbeheer. Voor privébos blijft het bestaande goedgekeurde bosbeheerplan tot dan van kracht.
- Het planten van niet-inheemse soorten mag enkel in een aantal gevallen. Het beplanten van lanen met populieren, het uitbaten van een bos volgens een bosbeheerplan en het onderhouden van een hoogstamboomgaard blijven bijvoorbeeld mogelijk. Ook cultuurhistorische elementen in kasteelparken, stadsparken, tuinen… binnen het VEN mogen onderhouden worden en bewaard blijven.
- Binnen het VEN willen we de waterhuishouding zoals die nu is behouden. Bestaande drainage en irrigatie mag blijven en onderhouden worden. Waterlopen mogen onderhouden worden volgens de Code van Goede Natuurpraktijk. Wijzigingen aan de waterhuishouding zoals het aanleggen van nieuwe drainages, het rechttrekken van waterlopen… zijn verboden.
Tot slot geldt in het VEN een verscherpte natuurtoets. Daarmee moet nagegaan worden of een activiteit onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur in het VEN kan veroorzaken. Onvermijdbaar wil zeggen dat er geen alternatief bestaat waardoor de schade niet optreedt. Onherstelbaar houdt in dat de uitvoering van de activiteit leidt tot een verlies aan natuurwaarden dat niet te herstellen is. Enkel in uitzonderlijke gevallen kan, bij afwezigheid van een alternatief, dergelijke activiteit toch worden toegelaten of uitgevoerd. In dat geval dienen alle schadebeperkende en compenserende maatregelen genomen te worden.
Ontheffing beschermingsvoorschriften VEN
De beschermingsvoorschriften in het VEN hebben tot doel de natuur maximaal te beschermen. Het is echter niet de bedoeling elke andere activiteit uit het VEN te weren. In bepaalde gevallen kan men dan ook ontheffing krijgen van de verschillende beschermingsvoorschriften.
Algemene ontheffingen
Allereerst zijn zowel de algemene als de bijkomende beschermingsvoorschriften niet van toepassing op het woonperceel of op het bedrijfsperceel van vergunde, hoofdzakelijk vergunde of vergund geachte woningen of bedrijven.
Bovendien mogen de algemene beschermingsvoorschriften niet interfereren met de regels uit de ruimtelijke ordening over de rechtszekerheid van zonevreemde woningen en gebouwen.
Voor woningen of bedrijven in of in de onmiddellijke nabijheid van een VEN-gebied verandert er dus niets door die algemene beschermingsmaatregelen.
Andere algemene ontheffingen gelden voor:
Individuele ontheffing
De algemene ontheffingen zijn overal in het VEN van toepassing. Daarnaast kunnen individuele ontheffingen aangevraagd worden voor specifieke activiteiten. Aanvragen worden geëvalueerd rekening houdend met de bestaande natuurdoelstellingen.
Meer informatie over de procedure voor het aanvragen van een ontheffing (o.a. termijnen, opbouw dossier…) vindt u in het Maatregelenbesluit.
De aanvraag tot ontheffing moet aangetekend gestuurd worden naar de de afdeling Adviezen, Vergunningen, Erkenningen en Subsidies (AVES) van het Agentschap Natuur en Bos in de betreffende provincie. Voor eventuele vragen kunt u terecht bij de afdeling AVES van Natuur en Bos. De individuele ontheffing van de beschermingsvoorschriften in het VEN kan ook worden verkregen door middel van een andere vergunning, zoals bijvoorbeeld een omgevingsvergunning. In dat geval moet de vergunningverlener (bijvoorbeeld de gemeente) het advies van Natuur en Bos, inclusief eventuele voorwaarden, overnemen in de vergunning.
Algemene ontheffingen
Allereerst zijn zowel de algemene als de bijkomende beschermingsvoorschriften niet van toepassing op het woonperceel of op het bedrijfsperceel van vergunde, hoofdzakelijk vergunde of vergund geachte woningen of bedrijven.
Bovendien mogen de algemene beschermingsvoorschriften niet interfereren met de regels uit de ruimtelijke ordening over de rechtszekerheid van zonevreemde woningen en gebouwen.
Voor woningen of bedrijven in of in de onmiddellijke nabijheid van een VEN-gebied verandert er dus niets door die algemene beschermingsmaatregelen.
Andere algemene ontheffingen gelden voor:
- Wijzigingen door de waterloopbeheerder aan een waterloop of overstromingsgebied met positieve gevolgen voor de natuur op basis van een goedgekeurd bekkenbeheerplan of een door de Vlaamse regering goedgekeurd project
- Openbare diensten indien zij voldoen aan het decreet rond de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen
- Ontginningen in de ontginningsgebieden en daarmee vergelijkbare bestemmingsgebieden
- Normaal gebruik en onderhoud van vergunde wegen, jaagpaden, waterwegen en spoorwegen, ondergrondse en bovengrondse leidingen
- Noodzakelijke waterkeringswerken en kustverdedigingswerken conform de Code van Goede Natuurpraktijk
Individuele ontheffing
De algemene ontheffingen zijn overal in het VEN van toepassing. Daarnaast kunnen individuele ontheffingen aangevraagd worden voor specifieke activiteiten. Aanvragen worden geëvalueerd rekening houdend met de bestaande natuurdoelstellingen.
Meer informatie over de procedure voor het aanvragen van een ontheffing (o.a. termijnen, opbouw dossier…) vindt u in het Maatregelenbesluit.
De aanvraag tot ontheffing moet aangetekend gestuurd worden naar de de afdeling Adviezen, Vergunningen, Erkenningen en Subsidies (AVES) van het Agentschap Natuur en Bos in de betreffende provincie. Voor eventuele vragen kunt u terecht bij de afdeling AVES van Natuur en Bos. De individuele ontheffing van de beschermingsvoorschriften in het VEN kan ook worden verkregen door middel van een andere vergunning, zoals bijvoorbeeld een omgevingsvergunning. In dat geval moet de vergunningverlener (bijvoorbeeld de gemeente) het advies van Natuur en Bos, inclusief eventuele voorwaarden, overnemen in de vergunning.
Verscherpte natuurtoets VEN
Schade aan de natuur van het VEN moet zoals overal in de mate van het mogelijke vermeden worden.
Wordt voor een activiteit, binnen of buiten het VEN, een vergunning aangevraagd, of is er een melding of kennisgeving vereist, dan mag de overheid die niet toestaan als de activiteit onvermijdbare en onherstelbare schade kan aanrichten aan de natuur van het VEN. Een gemeente, provincie... vraagt in zulke gevallen (bijvoorbeeld in het kader van een bouwvergunning of een milieuvergunning) altijd advies aan Natuur en Bos. Er kunnen voorwaarden worden opgelegd om de werken te kunnen toestaan of vergunnen.
Onvermijdbare schade is de schade die men hoe dan ook zal veroorzaken, op welke wijze men de activiteit ook uitvoert. Vermijdbare schade is die schade die kan vermeden worden door de activiteit op een andere wijze uit te voeren (bv. met andere materialen, op een andere plaats…) en is overal in Vlaanderen verboden.
Onherstelbare schade betekent dat de schade niet meer kan hersteld worden. Onder herstel van de schade wordt herstel verstaan op de plaats van beschadiging met een kwantitatief en kwalitatief gelijkaardig habitat als deze die er voor de beschadiging aanwezig was.
Een vergunning voor onvermijdbare schade die wel herstelbaar is, mag dus wel worden toegestaan.
Mijn activiteit moet toch kunnen doorgaan!
Als er geen alternatieven zijn voor de activiteit én als het gaat om een activiteit met dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van economische en sociale aard, dan kan de activiteit toch worden toegestaan. In dat geval moeten wel alle schadebeperkende en compenserende maatregelen worden genomen. De vraag tot afwijking moet worden ingediend bij de overheid die de vergunning heeft geweigerd omwille van de onvermijdbare en onherstelbare schade.
Er mag geen alternatief bestaan voor de activiteit die dergelijke gevolgen niet of in mindere mate met zich brengt. Dat betekent dat er geen alternatief is dat minder schadelijk is voor de natuurlijke kenmerken van het betrokken gebied. Daarbij kunnen economische en andere evaluatiecriteria (kosten!) geen voorrang krijgen op ecologische criteria.
Met dwingende redenen van groot openbaar belang wordt bedoeld dat het gaat om op lange termijn blijvende openbare belangen. Die zijn onontbeerlijk voor de bescherming van het leven van de burger en van fundamentele waarden of voor fundamentele beleidsmaatregelen voor de staat en de samenleving of voor de uitvoering van activiteiten waardoor specifieke openbare dienstverplichtingen worden nagekomen.
Wordt voor een activiteit, binnen of buiten het VEN, een vergunning aangevraagd, of is er een melding of kennisgeving vereist, dan mag de overheid die niet toestaan als de activiteit onvermijdbare en onherstelbare schade kan aanrichten aan de natuur van het VEN. Een gemeente, provincie... vraagt in zulke gevallen (bijvoorbeeld in het kader van een bouwvergunning of een milieuvergunning) altijd advies aan Natuur en Bos. Er kunnen voorwaarden worden opgelegd om de werken te kunnen toestaan of vergunnen.
Onvermijdbare schade is de schade die men hoe dan ook zal veroorzaken, op welke wijze men de activiteit ook uitvoert. Vermijdbare schade is die schade die kan vermeden worden door de activiteit op een andere wijze uit te voeren (bv. met andere materialen, op een andere plaats…) en is overal in Vlaanderen verboden.
Onherstelbare schade betekent dat de schade niet meer kan hersteld worden. Onder herstel van de schade wordt herstel verstaan op de plaats van beschadiging met een kwantitatief en kwalitatief gelijkaardig habitat als deze die er voor de beschadiging aanwezig was.
Een vergunning voor onvermijdbare schade die wel herstelbaar is, mag dus wel worden toegestaan.
Mijn activiteit moet toch kunnen doorgaan!
Als er geen alternatieven zijn voor de activiteit én als het gaat om een activiteit met dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van economische en sociale aard, dan kan de activiteit toch worden toegestaan. In dat geval moeten wel alle schadebeperkende en compenserende maatregelen worden genomen. De vraag tot afwijking moet worden ingediend bij de overheid die de vergunning heeft geweigerd omwille van de onvermijdbare en onherstelbare schade.
Er mag geen alternatief bestaan voor de activiteit die dergelijke gevolgen niet of in mindere mate met zich brengt. Dat betekent dat er geen alternatief is dat minder schadelijk is voor de natuurlijke kenmerken van het betrokken gebied. Daarbij kunnen economische en andere evaluatiecriteria (kosten!) geen voorrang krijgen op ecologische criteria.
Met dwingende redenen van groot openbaar belang wordt bedoeld dat het gaat om op lange termijn blijvende openbare belangen. Die zijn onontbeerlijk voor de bescherming van het leven van de burger en van fundamentele waarden of voor fundamentele beleidsmaatregelen voor de staat en de samenleving of voor de uitvoering van activiteiten waardoor specifieke openbare dienstverplichtingen worden nagekomen.
Rechtszekerheid zonevreemde woningen en gebouwen VEN
Gebouwen die vergund of vergund geacht zijn, niet verkrot, recent bewoond, en liggen in het VEN, worden uitgezonderd van de bepalingen van het VEN en behouden dus hun basisrechten van zonevreemde woning, zoals ze zijn opgenomen in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, Hoofdstuk IV, afdeling 2. Dit geldt eveneens voor zonevreemde bedrijven die in het VEN liggen. Op die manier wordt hun rechtspositie behouden. Op (delen van) de aangrenzende tuin of onbebouwde gronden kunnen wel beperkingen vanuit het VEN gelden.
Toon op de webpagina enkel de aangeklikte paragraaf
0
Verberg introductie
0