Invasieve exoten in Vlaanderen

De Aziatische hoornaar komt van nature voor in Zuid-Oost Azië. In 2005 werden voor het eerst exemplaren waargenomen in Europa, namelijk op Frans grondgebied. Dit was naar alle waarschijnlijkheid het gevolg van de introductie van overwinterende koninginnen in cargo afkomstig uit China. Vanuit Frankrijk heeft de soort zich verder verspreid in Europa. In 2011 werden voor het eerst Aziatische hoornaars aangetroffen in België. Inmiddels is de soort hier wijdverspreid. Aziatische hoornaar is een predator van insecten en is vooral gespecialiseerd op honingbijen. De soort is op zich weinig agressief naar mensen toe, de steken zijn echter wel pijnlijk en gevaarlijk voor mensen die allergische reacties vertonen. Nesten in nabijheid van huizen of tuinen kunnen bij verstoring aanvallen uitlokken. De Aziatische hoornaar wordt inmiddels als gevestigd beschouwd binnen Europa en Vlaanderen. Ondanks bestrijdingsinspanningen zal de soort zich altijd blijven verspreiden vanuit buurlanden of vanuit nesten die niet zijn verdelgd. Binnen Vlaanderen is het dus niet langer mogelijk de soort uit te roeien en moet er vooral worden ingezet op overlastbeperking

Daarom werd er budget vrijgemaakt om de Aziatische hoornaar aan te pakken. Doordat die een voorkeur heeft voor de gedomesticeerde honingbij als voornaamste voedsel is er voorlopig geen sprake van biodiversiteitschade. Dit wordt opgevolgd door het Agentschap voor Natuur en Bos en INBO - Instituut Natuur- en Bosonderzoek.

Natuur en Bos heeft in 2023 325.000 euro voorzien in afwachting van een definitieve beheerregeling.

• Hiermee wordt er een medewerker aangeworven als aanspreekpunt en om verdelgingsacties te coördineren.
• Vespawatch (vespawatch.be) het citizen science-platform dat de populatie van de Aziatische hoornaar opvolgt, werd vernieuwd om beheer beter aan te sturen en te stroomlijnen. 
• Natuur en Bos zet in op verdelging van nesten van Aziatische hoornaar op eigen terreinen. Er wordt een raamcontract ontwikkeld om verdelging uit te voeren in onze gebieden. Als grootste terreinbeheerder van Vlaanderen beschermen we zo een groot deel van onze natuur en onze biodiversiteit. Extra aandacht gaat naar gebieden met veel recreatie om burgers te beschermen. Ook derden zullen van dit raamcontract gebruik kunnen maken. 
• Ons opleidingscentrum Inverde organiseert een opleiding voor professionele verdelgers omtrent bestrijding van Aziatische hoornaar. We bekostigen ook een webinar voor brandweerkorpsen over verdelging van hoornaarnesten. Die bevinden zich vaak dicht bij menselijke activiteiten. Tot nog toe waren slechts enkele korpsen hiervoor opgeleid. We bekostigen ook de aankoop van persoonlijke beschermingsmiddelen voor professionele bestrijders. Zo’n pak kost 600 – 800 euro.
• Er is overleg met provincies en lokale besturen om budget voor verdelging te verhogen en de verdelging efficiënt te laten verlopen. Zij kunnen gebruik maken van het raamcontract om verdelgingen uit te voeren op hun domeinen.

Hetzelfde budget zal worden voorzien in 2024 om de continuïteit van deze aanpak te verzekeren. Ondertussen wordt een structurele beheerregeling uitgewerkt.

Opgelet: Doe steeds een beroep op brandweer of professionele bestrijders om nesten van Aziatische hoornaar te bestrijden, doe dit nooit zelf!  
 

Canadese ganzen werden vanaf 1920 in Europa ingevoerd als jacht- en parkvogels. Ontsnapte ganzen bleken zich vlot voort te planten in onze streken. Hun leefpatroon is echter schadelijk voor de omgeving. De meeste ganzen die hier van nature voorkomen, zoals de kleine rietgans en de kolgans, zijn trekvogels die in Nederland en Vlaanderen alleen overwinteren. Canadese ganzen blijven ook in de zomer aanwezig. Dat zorgt voor problemen in landbouw-, recreatie- en natuurgebieden. De dieren eten gewassen op en produceren veel mest, waardoor de kwaliteit van bepaalde gebieden afneemt. Om de populatie van Canadese ganzen en andere overzomerende ganzensoorten in toom te houden, mogen de dieren gevangen of bejaagd worden.
 

De Chinese wolhandkrab is een krabbensoort uit Oost-Azië. Ze is met schepen mee naar Europa gereisd en komt nu ook in Vlaanderen voor. Omdat de soort in onze wateren geen natuurlijke vijanden heeft, blijft ze zich langzaam uitbreiden. Wolhandkrabben zijn omnivoren die algen, wormen, schelpdieren en kleine vissen eten. Daardoor vormen ze een bedreiging voor inheemse soorten. Ze vernielen ook visnetten en fuiken en zorgen voor opstoppingen in watervoorzieningssystemen. De soort hier uitroeien is vrijwel onmogelijk omdat ze zich in zee voortplant. De lokale overlast kan wel beperkt worden, bijvoorbeeld met valemmers. 

• Lees meer in de folder ‘Chinese wolhandkrab in Vlaanderen’ (pdf - 930 kB) en de publicatie ‘Handleiding voor over-lastbeheersing van Chinese wolhandkrab in Vlaanderen’ (pdf - 8.84 MB)
   

Japanse duizendknoop is een plantensoort die oorspronkelijk uit Oost-Azië komt. Ze werd als tuinplant in Europa ingevoerd en belandde zo in onze wegbermen en natuurgebieden. Daar brengt ze de natuurlijke plantengroei, de zichtbaarheid en de stabiliteit in het gedrang. De soort is bijzonder hardnekkig omdat ze sterke wortelstokken maakt die moeilijk te verwijderen zijn. Verwijderde wortelstokken kunnen bovendien opnieuw uitschieten en elders problemen veroorzaken. Zo kan grondverzet bijvoorbeeld leiden tot nieuwe haarden. Er zijn meerdere manieren om Japanse duizendknoop te bestrijden, maar geen enkele biedt honderd procent garantie op succes. Wie kiest voor bestrijding, moet zijn inspanningen vooral lang genoeg volhouden. 

• Lees meer in de folders ‘Japanse duizendknoop in Vlaanderen’ (pdf - 4.90 MB), ‘Invasieve duizendknoop: beslishulp voor beheerders’ (pdf - 12 MB) en ‘Japanse duizendknoop en grondverzet’ (pdf - 1.56 MB)
   

Uitheemse struiken zoals rimpelroos, rode ribes, mahonie en sommige soorten dwergmispel ogen mooi in de tuin. Als ze in de natuur belanden, zijn ze vaak problematisch. Op korte tijd kunnen ze uitgroeien tot ondoordringbare struwelen, waardoor beschermde natuur met waardevolle dieren en planten verdwijnt. Omdat de problemen zo ernstig zijn, is de verkoop van sommige soorten inmiddels verboden. Kies voor uw tuin liever niet-invasieve soorten of – nog beter – inheemse soorten, zoals meidoorn, liguster of Gelderse roos. Groenafval dumpen in de natuur doet u best niet.  

• Lees meer in de folder ‘Woekerplanten bedreigen de duinen’ (pdf - 5.25 MB)
   

De wasbeer is een roofdier uit Noord-Amerika. Hij werd in Europa ingevoerd als pelsdier. Wasberen planten zich makkelijk voort in het wild en populaties kunnen op korte tijd sterk groeien. Op die manier krijgen inheemse prooi-soorten in Europa – zoals kikkers, hagedissen, kleine zoogdieren en vissen – er een vijand bij. Wasberen leven ook graag in de buurt van mensen, waar ze moestuinen, vuilnisbakken en eetbakjes van huisdieren plunderen. Dat nauwe contact is een risico, omdat Europese wasberen de wasbeerrondworm dragen, die ook voor mensen gevaarlijk kan zijn. Omdat de populatie in Vlaanderen nog heel klein is, kan de definitieve vestiging van de wasbeer hier nog worden vermeden.

• Hebt u een wasbeer gezien, meld het dan op www.waarnemingen.be/exoten