Als een boom dreigt om te vallen of een ziekte dreigt te verspreiden, kan een lokaal bestuur sneller dan normaal een toestemming geven om de bomen te kappen.
Wat is acuut gevaar?
Er is sprake van acuut gevaar als een boom op korte termijn een risico vormt voor zijn omgeving.
- De boom kan omvallen en daarbij mensen verwonden
- De boom kan omvallen en daarbij eigendommen beschadigen
- De boom kan een ziekte of plaag naar andere bomen verspreiden
De uitdrukking ‘op korte termijn’ betekent in deze context sneller dan de termijnen die voorzien zijn in de normale aanvraagprocedure voor een kapmachtiging.
Gevaar door fysische gebreken
Acuut gevaar bij bomen doet zich voor op het ogenblik dat een of meerdere fysische gebreken zichtbaar worden, zoals:
- Wortelbreuk
- Stambreuk (lateraal of horizontaal)
- Opengescheurde kruin
- Afgescheurde zware hoofdtak, waardoor de stam beschadigd is
- Volledig afgestorven boom die begint te rotten en daardoor instabiel wordt
- Vermolmde en/of door zwammen aangetaste schors en houtvezels van de stam
Gevaar door externe factoren
Ook externe aantastingen of inwerkende krachten kunnen een risico vormen:
- Boom die schuin zakt en niet meer stabiel staat
- Aantasting door houtzwammen
- Op verschillende plaatsen
- Aan de voet van de stam, over meer dan een derde van de stamomtrek
- Volledig ingerotte en uitgeholde stam
- Diep ingerotte stamwonden, waardoor een breuk bij stormweer niet uitgesloten is
- Verminderde stabiliteit door grondwerken of uitspoeling van de bodem
Toch geen acuut gevaar?
Of er al dan niet acuut gevaar dreigt, is niet altijd makkelijk in te schatten. Vergelijk met foto's van andere acuut gevaarlijke bomen of volg een opleiding rond Visual Tree Assessment (VTA) bij Inverde. Als na een onderzoek blijkt dat er toch geen sprake is van acuut gevaar, wordt er voorlopig geen kapmachtiging afgeleverd. De aanvrager moet dan de normale procedure volgen en een stedenbouwkundige vergunning aanvragen om de boom alsnog te mogen kappen.
Acuut gevaar bij monumentale bomen
Monumentale bomen zijn bomen met een grote maatschappelijke en ecologische waarde. Ze worden alleen gekapt als het echt niet anders kan. Acuut gevaar bij een monumentale boom moet grondig geëvalueerd worden, liefst door een gecertificeerde boomdeskundige. (Op de website van Bomen Beter Beheren kun je hiervoor de actuele lijst van European Tree Technicians (ETT's) downloaden. Ook de Certified Veteran Tree Specialists kunnen hulp bieden, wel enkel bij veteraanbomen.) Tot die tijd kunnen tijdelijke maatregelen, zoals een veiligheidsperimeter rond de boom, de veiligheid garanderen. Dreigt er echt acuut gevaar en zijn andere oplossingen niet mogelijk, dan mag de boom alsnog geveld worden.
Acuut gevaar in bossen
Voor gevaarlijke bomen in bosverband gelden andere juridische regels dan voor afzonderlijke bomen. Dringende kappingen die om veiligheidsredenen noodzakelijk zijn, kunnen meteen en zonder vergunning worden uitgevoerd. De kapping moet wel binnen 24 uur gemeld worden aan Natuur en Bos.
Gevelde bomen compenseren
Voor elke gekapte boom moet een nieuw exemplaar geplant worden. De compensatieplicht kadert in de zorgplicht, die op haar beurt voortvloeit uit het Natuurdecreet: zodra een actie gevolgen heeft voor de natuur, moet de uitvoerder alle mogelijke maatregelen nemen om eventuele schade te voorkomen, te beperken of te herstellen. De zorgplicht ondersteunt het standstillprincipe, dat stelt dat de natuurwaarde in Vlaanderen nooit achteruit mag gaan.